پایان جنگ در قره‌باغ؛ تداوم بازداشت فعالین مدنی آزربایجان جنوبی
سرانجام پس از شش هفته درگیری خونین بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان، جنگ دوم قره‌باغ بامداد روز سه‌شنبه ۱۰ نوامبر/۲۰ آبان با میانجی‌گری روسیه و امضای توافقنامه صلح بین طرفین به پایان رسید. توافقنامه‌ای که رئیس‌جمهور آذربایجان از آن به‌عنوان «پیروزی تاریخی» و نخست‌وزیر ارمنستان آن را «دردناک» توصیف کرد.
بااین‌وجود هرچند جنگ قره‌باغ به پایان رسید اما کماکان بازداشت و احضار شهروندان ترک ایران به دلیل واکنش به مناقشه قره‌باغ ادامه دارد.
در آخرین دور از بازداشت‌ها روز گذشته ۲۰ آبان ماه «رسول نریمانی»، کنشگر مدنی اهل مشکین‌شهر پس از احضار به پلیس امنیت این شهرستان بازداشت‌شده است.
گزارش‌شده این بازداشت در ارتباط با کارناوال شادی در شهر مشکین‌شهر به خاطر آزادسازی شهر تاریخی «شوشا» توسط ارتش جمهوری آذربایجان از دست نیروهای ارمنستان صورت گرفته است.
در اقدامی مشابه اداره اماکن استان اردبیل صبح روز دوشنبه ۱۹ آبان با احضار «مهدی لسانی» فرزند عباس لسانی زندانی سیاسی محبوس در زندان اردبیل، وی را به دلیل پخش شیرینی به مناسبت آزادسازی شوشا به اتهام «تشویش اذهان عمومی» که به تشخیص اداره اطلاعات اردبیل صورت گرفته از ادامه کسب‌وکار در بازار این شهر منع کرده است.
مهدی لسانی به‌عنوان فروشنده در یکی از طلافروشی‌های این بازار فعالیت می‌کرد.
پیش‌تر اداره اطلاعات اردبیل واحد تعمیرات طلای علی لسانی دیگر فرزند آقای لسانی را در جهت تشدید فشارهای اقتصادی علیه خانواده این زندانی سیاسی پلمپ کرده بود. دو ماه پیش نیز خودروی متعلق به خانواده آقای لسانی مقابل منزل مسکونی وی توسط عوامل ناشناس به آتش کشیده شده است.
همچنین «یاسمن ظفری» دیگر فعال مدنی ساکن تبریز با دریافت ابلاغیه‌ای از طریق سامانه الکترونیکی قوه قضاییه به شعبه ۱۱۲ دادگاه کیفری دو شهر تبریز احضار شد. بر اساس این ابلاغیه وی باید روز چهارشنبه ۱۹ آذرماه جهت رسیدگی به اتهام «اخلال در نظم و آسایش عمومی» در شعبه تعیین‌شده حضور یابد.
پیش‌تر جلسه بازپرسی و تفهیم اتهام یاسمن ظفری و دوازده فعال آذربایجانی دیگر در شعبه ۱۶ بازپرسی دادسرای عمومی و انقلاب تبریز به ریاست «علی موسوی» برگزار و میزان مبلغ وثیقه این فعالین از صد میلیون تومان به دویست میلیون تومان افزایش‌یافته بود.
«حکیمه احمدی» فعال مدنی اهل مرند یکی از همین ۱۲ شهروندی بوده است که روز پنجشنبه اول آبان ماه پس از حضور در شعبه ۱۶ بازپرسی دادگاه عمومی و انقلاب تبریز بازداشت‌شده است. خانم احمدی به دلیل عدم تمکن مالی برای تهیه وثیقه، ابتدا به کلانتری ۱۱ تبریز و سپس به زندان مرکزی این شهر منتقل‌شده است.
همچنین در روزهای گذشته، ۲۹ تن از شهروندان تبریزی طبق ابلاغیه الکترونیکی ارسال‌شده از طریق سامانه الکترونیکی قوه قضاییه جهت اخذ آخرین دفاعیات پیرامون اعتراضات اخیر در این شهر در حمایت از «آزادسازی قره‌باغ» به شعبه ۱۶ بازپرسی دادسرای عمومی و انقلاب تبریز احضار شده‌اند.
«مهدی هوشمند» فعال مدنی ساکن اردبیل نیز یکشنبه ۱۸ آبان ماه توسط مأمورین اداره کل اطلاعات اردبیل مورد تهدید و بازجویی قرارگرفته است.
گزارش‌شده آقای هوشمند پس از مراجعه به شرکت نفت اردبیل برای انجام امور اداری خویش از سوی مأمورین لباس شخصی اداره کل اطلاعات موقتاً بازداشت و در اتاق رئیس این شرکت به‌صورت غیرقانونی بازجویی و مورد تهدید قرارگرفته است.
نیروهای امنیتی آقای هوشمند را به دلیل فعالیت‌های مدنی و مسالمت آمیزش به مدت ۴ ساعت مورد بازجویی قرار داده و به وی تأکید کرده‌اند که «اگر به فعالیت‌هایتان ادامه دهید، همه‌ی شمارا بازداشت و راهی زندان‌های طویل‌المدت خواهیم کرد.»
پیش‌تر این فعال مدنی آذربایجانی در تجمع حمایت از «آزادسازی قاراباغ» در پارک «جیرال» اردبیل بازداشت و روز ۸ آبان و پس از گذراندن بیش از ۳۰ روز با تودیع قرار وثیقه پانصد میلیون تومانی از بازداشتگاه موقت زندان اردبیل (شام اسبی) آزادشده بود.
بنا بر گزارش‌های رسیده به ایران‌وایر، علی‌رغم گذشت نزدیک به چهل روز از بازداشت «بابک کیومرثی» و «سعید سلطانی» تاکنون از شرایط نگهداری آن‌ها اطلاعی در دست نیست. این دو فعال مدنی ساکن جلفا روز یکشنبه ۱۳ مهرماه ۹۹ از سوی نیروهای لباس شخصی در محل کار خود دستگیرشده‌اند. مأمورین امنیتی همچنین بدون ارائه مجوز قانونی منزل سعید سلطانی را مورد تفتیش قرار داده و لوازم شخصی او را با خود برده‌اند.
«سمیرا کیومرثی» خواهر بابک کیومرثی نیز در صفحه اینستاگرام خود از بی‌اطلاعی خانواده این فعال مدنی از وضعیت وی خبر داده است.
در این مدت پیگیری فعالان حقوق بشر و خانواده این شهروندان نیز نتیجه‌ای در پی نداشته و تاکنون ارگان‌های ذی‌ربط از پاسخگویی در ارتباط با وضعیت آن‌ها سرباز زده‌اند.
این دو فعال آذربایجانی در حالی در وضعیت بی‌خبری و بلاتکلیفی در بازداشتگاه اداره اطلاعات تبریز به سر می‌برند که اکثر فعالین مدنی بازداشت‌شده در ارتباط با تجمعات «حمایت از آزادسازی قره‌باغ» در روزهای گذشته با تودیع وثیقه و تا پایان فرایند دادرسی آزادشده‌اند.
روز یکشنبه ۲۲ تیر سال جاری، درگیری‌های نظامی بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان در منطقه «تووز» و در فاصله سیصد کیلومتری منطقه قره‌باغ آغاز شد. دور دوم درگیری‌ها نیز بامداد روز یکشنبه ششم مهر ماه آغاز و بامداد روز سه‌شنبه ۲۰ آبان با امضای توافقنامه صلح بین طرفین به پایان رسید.
در این مدت در سه نوبت (۲۶ تیرماه، ۱۰ مهر و ۲۷ مهرماه) و به دنبال انتشار فراخوان‌هایی از سوی فعالان مدنی و احزاب آذربایجان ایران، تجمع‌هایی در شهرهای مختلف ازجمله تهران، تبریز، ارومیه، زنجان، اردبیل و برخی دیگر از شهرهای تُرک‌نشین کشور در اعتراض به «حمایت لجستیکی ایران از ارمنستان و استفاده روسیه از حریم هوایی و زمینی ایران برای انتقال سلاح به ارمنستان» و حمایت ازآنچه «آزادسازی قره‌باغ» عنوان‌شده است، برگزارشده است.
در این تجمع‌ها صدها نفر از فعالان سیاسی، مدنی و دانشجویی آذربایجانی بازداشت شدند. تعدادی از بازداشت‌شدگان پس از احضار به اداره اطلاعات و پلیس امنیت شهرهای مختلف و بسیاری دیگر نیز بعدها با یورش نیروهای امنیتی به منازل و محل کار خود بازداشت شدند.
